Tijdens onze camperreis door de Balkan reisden we natuurlijk ook naar Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië. Van de drie hoofdsteden die wij bezochten, Belgrado, Skopje en Sarajevo, vonden wij dit de mooiste en de leukste. Ook de stad met de meest bewogen geschiedenis trouwens. We hadden het geluk tips van locals te krijgen voor ons bezoek van 24 uur aan de compacte stad van Sarajevo. Dat zijn dus de beste tips en die deel ik daarom hieronder met jou.
Bezienswaardigheden van Sarajevo: de geschiedenis van deze stad ligt op straat
Sarajevo, zo’n kleine hoofdstad en zo’n bloederige geschiedenis. Zo kun je de plek bezoeken vanaf waar de Oostenrijkse keizer Franz Ferdinand werd neergeschoten, wat als katalysator van de Eerste Wereldoorlog wordt gezien. Ook de Tunnel of Hope geeft je een luguber kijkje op deze stad. Door deze tunnel vervoerde het Bosnische leger tijdens de Balkanoorlog hulpgoederen en vluchtelingen de stad in en konden inwoners er door ontvluchten toen Sarajevo tijdens de Balkanoorlog werd omsingeld door het Servische leger (daarover later meer). Deze stad is (helaas) zeker een hotspot voor Dark Tourism.
De bezienswaardigheid Sarajevo: neem de kabelbaan naar de bobsleebaan
Vandaar dat de stad nog zo trots lijkt te zijn op de winterspelen die zij in 1984 organiseerden, wat zij nog steeds ervaren als een zeer positieve noot uit de geschiedenis van de stad, gezien alle merchandise die je nog steeds kunt kopen in Sarajevo. Na de Balkanoorlog is de kabelbaan van dit evenement. gerestaureerd en wij genoten op hoogte van het panorama over de stad. En liepen een deel van de oude bobsleebaan die ligt te vergaan op de berg onder een laagje fotogenieke graffiti naar beneden. Je kunt er ook voor kiezen het hele stuk te lopen, naar boven of naar beneden. Een enkele reis voor de kabelbaan is iets goedkoper dan een retour. Van Sarajevo is dit zeker één van de bekendste bezienswaardigheden.
Op stap met locals in Sarajevo voor de bezienswaardigheden
’s Avonds spraken we af met de Bosnische Amila en de Zwitserse Jan die we in Gjirokaster (Albanië) hadden ontmoet. We hadden al veel tips van hen gekregen en ze waren op tijd terug in Sarajevo voor een ontmoeting. Weer typisch Bosnisch, ze trakteerden ons op thee en baklava met sour creme bij Fiztikzade, en het was absoluut niet de bedoeling dat wij iets betaalden, omdat wij te gast waren in hun stad. En ze namen ons graag mee langs de bezienswaardigheden van Sarajevo in het donker.
We aten pita, en dat is in Sarajevo iets heel anders dan wij dat kennen. Meer een soort bladerdeeghap, met in ons geval gevuld met spinazie. Echt een aanrader. En natuurlijk aten we ook cevapcici, de bekende gehaktstaafjes, maar dan goddelijk lekker. Ook liepen we met hen door Sarajevo by night, tot aan hotel Holiday, berucht uit de belegering van Sarajevo want toen overnachtten reporters hier, maar het hotel werd ook regelmatig beschoten.
Bezienswaardigheden in de oude stad van Sarajevo
De volgende dag zetten we onze verkenning langs de bezienswaardigheden van Sarajevo voort. We liepen door de oude bazaar met vele winkeltjes: van balkava tot goud. Natuurlijk stonden we stil bij Sebilj en de duiven eromheen: deze houten fontein uit de 18e eeuw is één van de highlights van Sarajevo.
Eén van de andere highlights van Sarajevo is het ‘complex’ van Gazi Husrev-beg, de neef van de Sultan die daar de moskee in 1526 stichtte. Maar waar ook een madrassa bij hoort (het arabische woord voor school), waar ook een monument voor de omgekomen moslims tijdens de Balkanoorlog staat. Het mausuleum voor Gazi Husrev-Beg vind je hier ook. De fontein voor de moskee is ook zeker een bezoek waard.
Is de National Museum of Bosnia en Herzegovina ook een belangrijke bezienswaardigheid van Sarajevo?
The National Museum of Bosnia and Herzegovina kwamen we op het spoor vanwege de Sarajevo Haggadah, een oud Joods boek uit Spanje dat uit 1350 dateert. In de tweede wereldoorlog werd deze door de bibliothecaris in bewaring gegeven aan een islamische klerk van een bergdorpje, die de Haggadah verborg in een moskee om het uit handen van de nazi’s te houden. Dat verhaal, plus de ouderdom, was voor mij genoeg reden om dit boek met eigen ogen te willen zien. Tijdens ons bezoek kwamen we erachter dat dit slechts op bepaalde dagen in de week kan. Wil je de Haggadah wel zien, is het slim vantevoren te checken wanneer deze wel te zien is!
Het museum zelf was leuk om even gezien te hebben, met de geschiedenis van Bosnië. Ook staan er Stecci, middeleeuwse grafstenen uit deze streek (ook in Montenegro kun je die zien). Het leukste vonden we uiteindelijk de schildpadden die door de museumtuin liepen. Heb je er geen tijd voor? Sommige exposities zijn nog vrij knullig, zoals de paspoppen in traditionele kleding. We hadden weinig gemist als we dit museum hadden overgeslagen.
De persoonlijke verhalen van de Balkanoorlog
Ondanks alle ellende die er in het verleden is geweest in de stad, en waarvan je nog steeds sporen als kogelgaten vindt, heeft de stad een ontzettend rustige vibe. Al kom je erachter dat zelfs Amila, die vlak na de oorlog is geboren, de sporen met zich meedraagt omdat haar vader militair was. En ze de eerste jaren van haar leven vluchteling was, die pas op haar 5e weer met haar ouders terug kon naar hun oorspronkelijke stad Jajce, dat we later tijdens onze roadtrip door Bosnië bezochten. Ook Jan heeft bijzondere verhalen. Hij maakt onafhankelijke documentaires over bijvoorbeeld de mijnenvegers (het wordt in Bosnië nog streeds niet aangeraden buiten de paden te lopen!) en forensische wetenschappers die lijken proberen te identificeren.
Dan voelt een oorlog van 30 jaar geleden niet ver weg. Terwijl deze stad anderzijds genieten is. West-Europa lijkt hier trouwens ook ver weg, met alle bazaarwinkeltjes, moskeeën en gesluierde vrouwen. Ik denk dat van alle plekken die we bezocht hebben op de Balkan, hier de meest religieuze moslims wonen. In ieder geval van wie je het openlijk ziet. Ongeveer eenderde loopt met hoofddoek of nog meer bedekking op straat. Gelukkig val je niet op in je zomerkleding, al zou ik mij hier niet te sexy kleden.
De tunnel of hope, een bizarre bezienswaardigheid in Sarajevo
De tunnel of hope werd gebouwd door het Bosnische leger (van Bosniakken) om tijdens de belegering door het Servische leger (orthodoxe christenen) Sarajevo veilig in en uit te kunnen komen. Een 800 meter lange tunnel onder de luchthaven door, die veilig zou moeten zijn als UN-gecontroleerde zone. Je kunt tegenwoordig een kort stuk van de tunnel lopen. Maar tegenover de souvenirshop is er ook een langer stuk. Claustrofobisch en laag, dus Tom sloeg over.
De tunnel is goed onderhouden nu, dankzij de familie in het naastgelegen huis die de historische waarde van het behoud zagen. Dit is dan ook één van de belangrijkste bezienswaardigheden van Sarajevo. Kijk vooral ook de video over de bouw en het gebruik van de tunnel in het bezoekerscentrum. Toen stond er regelmatig een diepe laag water in. Je ziet in de video ook dat ze vervolgens nog door loopgraven onder schot naar de tunnel liepen.
Op beelden staat dat de oma des huizes water uitdeelde aan soldaten die de tunnel uitkwamen. Maar dat lijkt mij dan weer een mooi staaltje Bosnische propaganda voor het moraal. Want hoe oma in vredesnaam veilig door de loopgraven bij het huis moet zijn aangekomen? Ze woonden daar niet tijdens de oorlog. DIt is wel één van de meest bizarre bezienswaardigheden van Bosnië.
Tips van locals voor slapen, eten en drinken in Sarajevo
Hier kun je leuk eten, drinken en slapen in Sarajevo. Het leuke is, deze tips zijn van locals uit Sarajevo!
- Hotel Sahat: In Sarajevo is geen camperplaats op loopafstand van het centrum, dus kozen we voor hotel Sahat pal in het centrum. Zag er netjes uit. Vanaf de gang is het iets gehorig. Ze konden een parkeerplaats regelen zonder hoogtelimiet, dus geschikt voor buscamperaars.
- Sac: Goddelijk lekkere pita. Een soort bladerdeeghap gevuld met spinazie. Ze hebben hier alleen pita met fris.
- Cevabdzinica Zeljo: Hele goede cevapcici.
- Ministry of Ćejf: Goede koffie, Europese koffie. En lekkere cheesecake. Ze vermalen ook bonen naar wens. Niet goedkoop naar Bosnische standaarden helaas.
- Fiztikzade: hier gaan locals heen voor thee en baklava met sour creme.
- Caffe Divan: Waar in de woorden van Amila knappe jonge moslims onder begeleiding van hun chaperonnes flirten. In een heerlijk Arabisch sfeertje.
Alcohol is eigenlijk een no go in Sarajevo. Zeker in het oude centrum en de bazaar kom je weinig plekken tegen waar je een biertje, wijntje of cocktail kunt doen. En als het zo indruist tegen lokale gewoontes, en de lekkerste restaurants het niet serveren, waarom zou je er dan toch naar op zoek gaan?
Meer over Sarajevo
Wij vonden Sarajevo een zeer fotogenieke stad, gelegen tussen de heuvels. Zelf ligt het op 550 meter hoogte, vrij centraal als hoofdstad van Bosnië. Ook het oude centrum is erg mooi en sfeervol, met veel leuke winkeltjes en restaurantjes. Er wonen 275.000 mensen binnen de grenzen van Sarajevo. Maar het historische centrum is erg compact en je kunt alles goed belopen. Wij voelden er ons veilig.
Nog een advies: ga niet in november. Dan is er vaak dikke smog. Later in de winter ligt er vaak weer een mooi laagje sneeuw over de stad, tipt Jan.
Sarajevo wordt vaak vergeleken met Mostar. Maar Mostar is nog wat compacter dan Sarajevo. Mostar heeft natuurlijk wel de beroemde brug, die in de Balkanoorlog kapot werd geschoten. Het toeristische centrum van Mostar is bovendien ook erg druk met toeristen. In principe heb je Mostar wel verkend in een halve dag, tenzij je de omgeving ook bezoekt.
